تأثیر کلام معتزلی بر کلام قرائیمی

چکیده تقدس بیش از حد سنت شفاهی (تلمود) در برهه هایی از زمان در یهودیت ربانی، که موجب به حاشیه رانده شدن کتاب مقدس شده بود، گروهی را به مخالفت با آن سنت واداشت که فرقه قرائیم از این گروه بود. فرقه قرائیم در قرن دوم / هشتم، آن هم در زیر لوای فرهنگ و تمدن اسلامی شکل گرفت. قرائیان عقل گرا بودند و متکلمان این فرقه برای تفسیر کتاب مقدس، کلام معتزلی را به خدمت گرفتند و با مدد جستن از این کلام سعی در مقابله با جبهه مخالف خود؛ یعنی ربانیان نمودند. تاثیر معتزله بر متکلمان یهودی در سده چهارم / دهم به نقطه اوج خود رسید. گرچه برخی محققان در برهه­ای از زمان مسلمانان را در مباحث مشترک کلامی میان این دو دین متأثر از یهودیان می­دانستند، اما این متکلمان یهودی بودند که متأثر از متکلمان مسلمان بودند و با کمک آنها و مشارکت ربانیان و قرائیان، پربارترین دوره فلسفه یهودی؛ یعنی دوره قرون وسطی را شکل دادند .